در معناي مبارك

مصطفي ابراهيمي مازندراني


يكي از اوصاف ماه رمضان كه در برخي از روايات و ادعيه بدان تصريح شده است، صفت مبارك است، پيامبر مي فرمايد: ماه رمضان به سوي شما آمد، ماه مبارك، ماهي كه خداوند روزه اش را بر شما واجب كرده است. از امام علي (ع) نيز روايت شده كه فرمود: روزي رسول خدا (ص) چنين فرمود: مردم، ماه خدا همراه با بركت و رحمت و مغفرت به شما روي آورده است. از امام صادق (ع) هم روايت شده كه آن حضرت در آخرين شب ماه شعبان و در نخستين شب ماه رمضان اين دعا را مي خواند: بارالها! اين ماه مبارك را كه در آن قرآن، براي راهنمايي مردم، نشانه هدايت و جداكننده حق و باطل فرو فرستاده شد، فرا رسيد.

فراواني اطلاق عنوان مبارك بر ماه رمضان در متون ديني موجب شده است كه اين عنوان جزو مشهورترين اوصاف و عناوين اين ماه شناخته گردد. علماي لغت واژه بركت را به فزوني و رشد همراه با ثبات و دوام معني كرده اند. در كتاب لسان العرب به نقل از ابن عباس آمده است: معني بركت فراواني در هرچيز خير است .

راغب اصفهاني نيز آن را به معناي ثبوت و استقرار خير الهي در چيزي مي داند، چنانچه بركه ((چيزي شبيه حوض)) به جايي كه آب در آن مجتمع و مستقر مي گردد، گفته مي شود. اما مبارك، به آنچه كه در آن خير فراوان وجود دارد و از او بروز و صدور مي يابد اطلاق مي گردد. زجاج مي گويد: مبارك آن چيزي است كه از آن خير فراوان برآيد . راغب نيز مي نويسد: به آنچه كه خير و فايده الهي در آن ثبوت و استقرار داشته باشد مبارك گفته مي شود.

البته اين چهره زيبا و سيماي نوراني آنگاه قابل مشاهده است كه پرده از ديدگان آدمي برداشته شود و غبار تن، حجاب رخسار زيباي جان نگردد و خواهش هاي نفساني، مانع رويت ارتباط ميان نيازهاي جان آدمي با حقيقت و ماهيت روح پرور ماه رمضان نباشد و نگاه صحيح نسبت به اين ماه و رابطه آن با جان انساني و نيازهاي او بدست آيد. در اين صورت لحظه لحظه اين ماه و همه آنچه كه به همراه دارد، موجب خير، بركت و مباركي براي انساني است كه آن را درك كرده و در آستانش بستر افكنده است.

چقدر شنيدني است اين گزارش محمد بن مسلم از امام باقر (ع): ان الله تعالي ملائكه موكلين بالصائمين يستغفرون لهم في كل يوم من شهر رمضان الي آخره وينادون الصائمين كل ليله عند افطارهم: ابشروا عباد الله فقد جعتم قليلا وستشبعون كثيرا بوركتم و بوره فيكم... خداوند داراي ملائكه اي است كه وظيفه آنان استغفار نمودن براي روزه داران در هر روز از ماه رمضان تا پايان اين ماه است و در هر شب هنگام افطار به روزه داران بشارت مي دهند: اي بندگان خداوند اندكي گرسنگي را چشيديد و بزودي سير مي گرديد. شما و آنچه كه در شماست مبارك گرديد.


منبع: خردنامه همشهري - شماره ۶۹ - چهارشنبه ۱۳ مهر ۱۳۸۴ - ۵  اکتبر ۲۰۰۵