سخنان امام هفتم(ع) در زندان
يا مسند امام موسى بن جعفر (ع)

احمد عابدى



 تعدادى از كتابهاى حديث‏به اسم «مسند» شناخته مى‏شود، معمولا مسند به كتابى‏گفته مى‏شود كه احاديث آن با سند پيوسته به رسول خدا(ص) برسد.

بنابراين وقتى گفته مى‏شود «مسند امام موسى بن جعفر عليه‏السلام‏» مقصود كتابى‏است كه احاديث آن را امام هفتم عليه‏السلام با سند و به توسط آباء و اجداد خوداز رسول خدا(عليهم‏السلام) نقل كرده باشد.

مسند امام موسى بن جعفر عليه‏السلام مجموعه‏59 حديث است كه در سالهاى 180 تا182 كه امام در زندان سندى بن شاهك محبوس بودند، ابوعمران موسى بن ابراهيم‏مروزى به ديدار امام رفته و امام اين احاديث را براى او بيان كرده است.

اين احاديث از جهات گوناگون داراى اهميت فراوان است. زيرا اولا در زندان بيان‏شده‏اند، ثانيا تمام احاديث آن مستند به پيامبر اكرم(ص) است مگر اين دوازده‏حديث‏16 ، 21 ، 22 ،23 ،29 ، 32 ،37 ، 38 ،39 ، 42 ،43 ،57 و ثالثامحتوى و مضمون بلند آنها مخصوصا در موضوعات اخلاقى سبب شده است كه براى عموم‏مفيد باشد. گرچه در كتابهاى رجالى از مذهب راوى اين احاديث‏بحثى نشده است ولى‏از خود اين احاديث و با توجه به مسند بودن آنها مى‏توان مذهب راوى را كشف نمودو بخواست‏خداوند در شرح اين احاديث از آن بحث‏خواهم نمود.

سند كتاب
اين كتاب را شيخ ابوالمكارم مبارك بن محمد بن معمر بادرايى ازابوبكر احمد بن على بن حسن طرثيثى از ابوعبدالله حسين بن شجاع صوفى موصلى ازابوبكر محمد بن عبدالله بن ابراهيم شافعى از ابوعبدالله محمد بن خلف بن‏ابراهيم بن عبدالسلام مروزى و او از ابوعمران موسى بن ابراهيم مروزى و او ازامام هفتم(ع) نقل كرده است. اين كتاب با كوشش آقاى محمد حسين حسينى جلالى مكررادر ايران و بيروت چاپ شده است.

احاديث
موسى بن ابراهيم مروزى گويد:

موسى بن جعفر(ع) به من خبر داد، از پدرش جعفر بن محمد، از پدرش محمد بن على،از پدرش على بن الحسين، از پدرش حسين بن على، از پدرش على بن‏ابيطالب(عليهم‏السلام) كه فرمود:

رسول خدا(ص) حديث گفت مرا: «كسى به سن بلوغ نرسيد مگر آنكه مرتكب خطايى شده‏است مگر عيسى بن مريم و مادرش مريم، و يحيى فرزند زكريا درود خدا بر آنان‏».

رسول خدا صلى‏الله عليه و آله فرمود: «كسى كه صبح كند و چيزى غير ازخداوند بزرگترين همت او باشد از خدا نباشد».

رسول خدا(ص) فرمود: «كسى كه حديثى را از من نقل كند در حاليكه مى‏داند آن‏دروغ است او يكى از دروغگويان است‏».

متاسفانه حديث چهارم از اصل كتاب ساقط شده است.

رسول خدا(ص) نهى كرد از آنكه مردى بين پدرى و فرزندش بنشيند.

رسول خدا(ص) فرمود: «بر هر مسلمانى روز جمعه سه چيز لازم است:

غسل، مسواك، بوى خوش‏».

رسول خدا(ص) از صداى آرام انسان خوشش مى‏آمد، و از كسى كه فرياد بلند داردبدش مى‏آمد.

رسول خدا(ص) از فحش دادن به روزها و ساعتها و باد و خورشيد و ماه وستارگان نهى نمود.

رسول خدا(ص) فرمود: «عجب عمل هفتاد سال را از بين مى‏برد».

رسول خدا(ص) فرمود: «هر كس به رزق اندك از خدا راضى باشد خداوند به عمل‏اندك از او راضى باشد».

رسول خدا(ص) فرمود: «اگر دوست داريد نمازتان افزون گردد خوبانتان را مقدم‏بداريد».

رسول خدا(ص) فرمود: «قاضى عادل نخستين كسى است كه به بهشت فرا خوانده‏مى‏شود».

آمدن رسول خدا با بوى خوش شناخته مى‏شد.

رسول خدا(ص) فرمود: «اطاعت كسى در نافرمانى خداى عزوجل جايز نيست‏».

رسول خدا(ص) فرمود: «هر كس خود را فرزند غير پدرش بداند روز قيامت‏بامشركان محشور مى‏گردد.»

على(ع) فرمود: «توانگرى ياور خوبى بر اطاعت‏خدااست‏».

رسول خدا(ص) فرمود: «هر گاه خدا بنده‏اى را دوست‏بدارد گرفتارش مى‏كند تاتضرع او را بشنود».

رسول خدا(ص) فرمود: «هر كس ايمان به خدا و روز آخر دارد ...»، متاسفانه‏بقيه اين حديث از بين رفته است.

رسول خدا(ص) فرمود: «هر كس بر سر راه مسلمانان آنان را اذيت كند لعنت‏ملائكه بر او واجب است‏».

رسول خدا(ص) فرمود: «هر گاه يكى از شما برادرش را دوست مى‏دارد نام و كنيه‏و لقب و نام قبيله او را سؤال كند».

على(ع) فرمود: «اشاره هنگام هلال ناپسند است‏».

على(ع) فرمود: «كسى كه بر نمازهاى پنجگانه به جماعت محافظت كند جزء غافلان‏نوشته نشود».

على(ع) فرمود: «كسى كه نزد مردم توريه مى‏كند به چيزى كه خداوند خلاف آن رامى‏داند خدا نزد مردم خوارش خواهد كرد».

رسول خدا(ص) فرمود:

«شيطان هر گونه تلاشى را عليه انسان انجام مى‏دهد و وقتى بر او غلبه كرد درمال او عمل مى‏كند و هرگز نمى‏گذارد چيزى را در اطاعت‏خدا انفاق كند».

رسول خدا(ص) فرمود: «كسى به شيطان نزديك نشد مگر آنكه از خدا دور گرديد.»

رسول خدا(ص) فرمود: «با زنان مشورت كنيد و آنان را مخالفت كنيد كه درمخالفت آنان بركت است، و براى خنثى عقل نيست و براى متكبر درشت‏خو عقل نيست‏». (1)

رسول خدا(ص) فرمود: «خداى رحمت كند كسى كه سخنى مى‏گويد تا بهره‏اى از آن‏ببرد يا سكوت مى‏كند تا سالم بماند».

رسول خدا(ص) فرمود: «خوبى كن به كسى كه اهل آن است و كسى كه اهل آن نيست،چون اگر او اهل نيكى نيست تو اهل آن مى‏باشى‏».

على(ع) فرمود: «مصافحه دوستى را نگه مى‏دارد».

رسول خدا(ص) فرمود: «هر كه بگويد: لا اله الا الله احدا صمدا لم يلد و لم‏يولد و لم يكن له كفوا احد، خدا چهل هزار هزار حسنه براى او مى‏نويسد».

رسول خدا(ص) فرمود: «هر گاه عرب عمامه خود را بيندازد عزت خود را انداخته‏است‏».

على(ع) فرمود: «مردمى بيايند كه به وسيله قرآن با شما مجادله كنند پس‏آنان را به سنت‏بگيريد، زيرا اصحاب سنت‏به كتاب خدا آشناترند».

رسول خدا(ص) فرمود: «هر كس به دين دوست‏خود است، پس هر كدام شما ببيند باچه كسى دوست مى‏شود».

حسن و حسين(عليهماالسلام) جايزه‏هاى معاويه بن ابى سفيان را نمى‏پذيرفتند.

رسول خدا(ص) فرمود: «هر كس از شما مى‏خواهد حجامت كند روز شنبه حجامت‏كند».

رسول خدا(ص) فرمود: «به هر كس اذن براى دعا داده شود درهاى رحمت‏به رويش‏گشوده شود».

على(ع) فرمود: «فال بد به كسى كه توكل بر خدا كند آسيب نمى‏رساند».

مردى را نزد على آوردند كه به خداوند توهين كرده بود، على عليه‏السلام فرمود:

«او را بكشيد، و هر كس پيامبران خدا را ناسزا گويد نيز او را بكشيد».

على(ع) فرمود: «پيامبرى از پيامبران كه به او عزير گفته مى‏شد گفت:

پروردگارا، منزهى، شان تو چه بزرگ و چه شگفت است! ابتداى تو از چه بوده است؟سپس (به عنوان پشيمانى از سؤال خود) عزير مقدارى خاك برداشته بر دهان خودريخت. خداوند عزوجل به او وحى نمود: اى عزير، دخالت در كار من نمودى، به عزت وجلال خود سوگند كه نام تو را از ديوان انبياء محو مى‏كنم، پس تو همراه آنان ذكرنمى‏شوى‏». (2)

رسول خدا(ص) فرمود:

«نپرداختن دستمزد كارگر از گناهان كبيره است‏».

رسول خدا(ص) فرمود: «هرگاه خداوند براى كسى خير بخواهد او را در دين فقيه، و بيناى به عيوب خويش‏مى‏گرداند، و زاهد در دنيايش قرار مى‏دهد».

على(ع) فرمود: «از نشانه‏هاى نزديكى قيامت جذام و شيوع بواسير و مرگ‏ناگهانى است‏».

از اميرالمؤمنين(ع) حكم مردن موش در چاه سؤال شد، فرمود: «چهل دلو از آن‏كشيده مى‏شود.»

رسول خدا(ص) فرمود: «هر كس درباره قدر صحبت كند روز قيامت‏آن را از او سؤال مى‏كنند، و هر كه صحبت نكند روز قيامت از او سؤال نشود».

رسول خدا(ص) فرمود: «هيچ پدرى فرزندش را به بهتر از ادب نيك تعليم نداده‏است‏».

رسول خدا(ص) فرمود: «گروهى روز قيامت دوست دارند كه از ثريا سقوط مى‏كردنداما امير بر چيزى نمى‏شدند».

رسول خدا(ص) فرمود: «دعاى سه گروه رد نمى‏شود: پيشواى عادل، روزه‏دار تاآنكه افطار كند، دعاى مظلوم‏».

رسول خدا(ص) فرمود: «هر كه بگويد من عالم هستم او جاهل است‏».

رسول خدا(ص) فرمود: «هر كه بگويد من در جهنمم پس او در جهنم است‏».

رسول خدا(ص) فرمود:

«بهترين اخلاق مومنان عفو است‏».

رسول خدا(ص) فرمود: «امام به هر كس حد بزند همان حد كفاره گناه اوست‏».

رسول خدا(ص) فرمود: «هر كه برادر مسلمانش را عفو كند خدا او را عفو كند».

رسول خدا(ص) فرمود: «خداى متعال گويد: بهشت‏بر كسى كه چشمانش را بگيرم‏واجب است‏».

رسول خدا(ص) فرمود:

«بهترين زنان كسى است كه هر گاه چيزى به او داده شود شكر كند و هر گاه منع‏شود صبر كند».

رسول خدا(ص) محلل و كسى كه براى او محلل انجام شود را لعنت كرده است.

رسول خدا(ص) فرمود: «هر گاه كسى از شما در حال نماز باشد و زنى او رابخواند پس بايد او را اجابت كند».

على(ع) فرمود: «روز جمعه يك دينار صدقه بده، رسول خدا(ص) اين را پيش ازجمعه از ما مى‏خواست‏».

رسول خدا(ص) فرمود: «ايمان شناخت‏به قلب و اقرار به زبان و عمل به اندام‏است‏».

رسول خدا(ص) فرمود: «ايمان ندارد مگر آنكه ايمان به چهار چيز داشته باشد:شهادت دهد كه خدايى غير از الله نيست، او تنهاست و شريكى ندارد، و من رسول خداهستم كه مرا به حق مبعوث كرده، و ايمان به قدر داشته باشد چه خير يا شر آن. وايمان به مبعوث شدن پس از مرگ داشته باشد». (3)

پى‏نوشت‏ها:
1-البته منظور اين نيست كه اگر خانم‏ها نظرخوب و درستى دادند مخالفت كنيد. بلكه به دليل علاقه به همسر از وظايف الهى كوتاهى نكنيد و قدرت نه گفتن‏به زن و همسر را داشته باشيد.
2- از اين حديث استفاده مى‏شود كه تفكر در ذات خدا جايز نيست و تنها بايد دراوصاف و افعال خدا بحث نمود .
3- همه احاديث اين كتاب مثل سند اول از امام كاظم(ع) تا رسول خدا يااميرالمؤمنين (عليهما السلام) سند متصل دارند، و اين سند طلايى (سلسله الذهب) درهمه آنها تكرار شده است، و ما فقط به ترجمه متن احاديث اكتفا كرديم.


منبع: ماهنامه كوثر شماره 15